Tarih Yazımında Mayınlı Arazi: Bir Biyografinin İnşası

TARİH YAZIMINDA MAYINLI ARAZİ: BİR BİYOGRAFİNİN İNŞASI

Biyografi Enstitüsü’nün hazırlamış olduğu Nasıl Yazdım? seminerlerinin dördüncüsü 9 Haziran 2022 tarihinde Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Üsküdar Valide-i Atik Yerleşkesinde gerçekleşti. Marmara Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Tarih Bölümü’nden Prof. Dr. Yüksel Çelik’in konuk olduğu bu programda, hocamızın aynı zamanda doktora tezi olan Şeyhü'l-Vüzera Koca Hüsrev Paşa II. Mahmud Devrinin Perde Arkası başlıklı eseri üzerinden bir biyografinin inşa süreci ele alındı.

Prof. Dr. Yüksel Çelik, seminerde bir biyografinin inşa sürecini ve bu süreçte karşılaşılan temel sorunları anlatmıştır. Ardından biyografi yazımı hakkında genel çerçeveyi çizdikten sonra Hüsrev Paşa örneğinde yakın dönem devlet ricalinin biyografisini kaleme alırken ne tür meselelerin, sorunların ortaya çıktığını ve bunları aşmak için imkân ve alternatiflerin neler olduğu üzerinde durmuştur. Bir biyografi yazarının, yazacağı kişiyi dönemin çok yoğun olayları içerisinden çekip çıkarmaya ve müstakil bir hayat hikayesini takdim etmeye çalıştığını ifade etmiştir.

Yüksel Çelik, biyografi çalışmalarında en temel sorunun, malzeme sorunu olduğunu vurgulamıştır.  İkinci olarak, biyografi yazımında fert ve devir dengesini sağlayabilmenin çok önemli bir husus olduğunu söylemiş ve fert-devir dengesi olmazsa başarılı bir biyografi yazmanın mümkün olamayacağını belirtmiştir. Bir diğer sorunun anakronizm ve vigizm olduğu üzerinde durmuştur. Vigizm’in politik veya ticari amaç olarak yapılabileceğini bu hususta biyografinin istismara açık bir alan olduğunu ifade etmiştir. Ayrıca dikkat edilmediği takdirde bir biyografinin, otobiyografi ve prosopografiye dönüşebileceğine değinmiştir. Ardından biyografi yazımında kullanılabilecek, hususi tarihler, seyahatnameler, konsolos raporları, günlükler, cerideler, cönk mecmuaları, şiirler, gazeteler vb. kaynakların çalışılan döneme göre işi kolaylaştırma potansiyeline sahip olduklarını ifade etmiştir.  

Yüksel Çelik, biyografi hakkında genel çerçeveyi çizdikten sonra Hüsrev Paşa biyografisinin inşa süreci üzerinde durmuştur. Bir biyografiyi inşa ederken olabildiğince kısa ve öz, biyografi çalıştığınız hissini kaybettirmeyecek, ferdi bu hengamede yok etmeyecek kadar ele alınması gerektiğini ve bu hususun çok önemli olduğuna dikkat çekmiştir.

Yaklaşık doksan dakikalık konuşmanın ardından tamamlanan program, İbnülemin Mahmud Kemal İnal Vakfı Mütevelli Heyeti üyesi Erol Erdoğan ve TBMM Basın-Yayın Halkla İlişkiler Başkan Yardımcısı Halil İbrahim Erbay’ın konuğumuza hediye takdimiyle sona ermiştir.